حسابداری قانونی یک حوزه تخصصی از حسابداری است که سروکارش
عمدتاً با دعاوی و شکایات است. حسابداران قانونی که به آنها حسابرسان قانونی یا
حسابرسان کارآگاه هم میگویند، اغلب باید در دادگاه به دیگر متخصصین، شواهدی ارائه
کنند.
یک پزشک قانونی مسئول است از طریق کالبدشکافی و دیگر
بررسیها علت مرگ یک شخص حقیقی را مشخص کند، به یک حسابدار قانونی هم نیاز است تا
علت مرگ یک شخص حقوقی را مورد تحقیق قرار دهد، همانند یک پزشک قانونی، سر و کار یک
حسابدار قانونی بیشتر با پلیس و دادگاه و شکایتها و مسائل حقوقی و قضایی است. این
کلمهی forensic همانی است که برای پزشکی
قانونی به کار میرود، بنابراین در اینجا حسابدار(ی) قانونی ترجمه شده و البته کار این دو صنف هم بی شباهت نیست. یک حسابدارِ
در استخدام دادگاه در نقش یک پزشک قانونی فعالیت میکند و در شرکت، یک حسابدار
قانونی در نقش یک وکیل ظاهر میشود. کار حسابداری قانونی چیزی بین وکالت و
حسابداری است.
حسابدار قانونی فردی است آشنا با مسائل مالی، حسابداری،
حسابرسی و حقوقی که در نقش یک داور/کارشناس/بازرس/وکیل در اختلافات مالی و موضوعات
مرتبط مانند جرائم مالی و تقلبهای مالی وارد میشود.
حسابداران قانونی در واقع حسابرسان، حسابداران، و
بازرسان باتجربهی اسناد قانونی و مالی هستند که استخدام میشوند برای تحقیق در
هنگام ظنین شدن به انجام فعالیت متقلبانه در یک شرکت، یا استخدام میشوند از سوی
شرکتی که ممکن است بخواهد از وقوع فعالیتهای متقلبانه جلوگیری کند.
آنها همچنین خدماتی ارائه میکنند در حوزههایی مانند
حسابداری، ضد انحصار، آسیبها، تحلیل، ارزشگذاری، و مشاورهی عمومی. از حسابداران
قانونی در طلاقها، ورشکستگی، ادعاهای بیمهای، ادعاهای آسیب شخصی، ادعاهای تقلب،
ساخت و ساز، حسابرسی حقالنشرها، یا ردیابی تروریسم از طریق سوابق مالی نیز
استفاده میشود. بسیاری از حسابداران قانونی دوشادوش وکلا و پرسنل اجرای قانون در
طی تحقیقاتشان فعالیت میکنند و اغلب به عنوان گواهان متخصص در دادگاهها حاضر میشوند.
همهی شرکتهای بزرگ و بسیاری از شرکتهای کوچک دوایر
خاصی برای حسابداری قانونی دارند. حسابداری قانونی خود زیرشاخههایی دارد، برخی
فقط متخصص اند در ادعاهای بیمهای، برخی در ادعاهای آسیب شخصی، تقلب، ساخت و ساز و
...
حسابرسی قانونی و حسابرسی مالی معمولی
به طور کلی دامنهی فعالیت حسابرسی قانونی آنقدر وسیع است که حسابرسی مالی تماماً در زیرمجموعهی آن قرار میگیرد. فنون حسابرسی مالی و حسابرسی قانونی متفاوت است چون در حسابرسی مالی فرض بر این است که همه چیز درست است مگر خلافش ثابت شود اما در حسابرسی قانونی فرض بر این است که مشکل ایجاد شده است، و حال حسابرس میخواهد مدارک جرم را کشف و گرداوری کند. دامنهی رسیدگی به شدت مشکل بستگی دارد.
تفاوتهای با حسابرسی قانونی با حسابرسی مالی معمولی
|
حسابرسی مالی معمولی |
حسابرسی قانونی |
هدف: |
اظهارنظر نسبت به درستی و منصفانه بودن |
اظهار نظر نسبت به سلامت یک حساب یا وقوع تقلب در آن یا یافتن اسناد و مدارک تأییدکنندهی یک اختلاس یا تعیین میزان قصور احتمالی طرفین یک قرارداد |
نحوه ی رسیدگی: |
بررسی نمونهای اسناد و مدارک |
بررسی تمام اسناد و مدارک در یک حوزهی مشکوک |
دورهی زمانی: |
محدودیت رسیدگیها به یک دورهی زمانی معین |
بدون محدودیت |
معیار: |
استانداردهای حسابداری و حسابرسی |
مفاد قانونی مرتبط با مورد اختلاف |
نتیجه: |
اظهارنظر مقبول، مشروط یا مردود |
تعیین وقوع تقلب و معرفی متقلبین احتمالی |
نیازمندیهای یک حسابرس قانونی
حسابداران قانونی برای انجام کارشان از درکی از اطلاعات تجاری و سیستمهای گزارشگری مالی، استانداردها و رویههای حسابداری و حسابرسی، فنون جمع آوری شواهد و بازرسی، و فرایندها و رویههای قضایی، بهره میبرند.
موضوعات مطرح در حوزهی حسابداری قانونی عبارتند از:
تحقیق در تقلبها، رسواییهای شرکتها، جنایات یقه سفیدها، پولشویی، و اختلافات مالی.
یک حوزهی کاری عمدهی حسابرسان قانونی، حسابرسی تقلب است. حسابرسان در ارزیابی سیستمهای حسابداری و نحوهی ارائهی گزارشها و در واقع، ارزیابی میزان انعکاس واقعیت در ارقام، فعالیت میکنند. همواره این موضوع مطرح بوده است که رویههای معمول حسابرسی، برای کشف تقلب طراحی نشده اند، در حالی که یکی از انتظارات جامعه از حسابرسان این است که تقلب را کشف کنند. به ویژه پس از رسواییهای حسابداری اوایل این سده و ناتوانی رویههای حسابرسی مالی معمولی برای کشف آن، مسألهی انجام حسابرسی با هدف خاص کشف تقلب بیشتر مطرح شد به طوری که امروزه حتی توصیه میشود شرکتها هر چند سال یک بار یک حسابرسی خاص کشف و پیشگیری از تقلب انجام دهند.
همچنین حسابرسان قانونی با توجه به تواناییهایشان، در نقش مشاورهی مدیریت نیز حاضر شده و برای پیشگیری از تقلب فعالیت میکنند و به شناسایی حوزههای آسیب پذیر میپردازند.
یک حوزهی کاری دیگر حسابرسان قانونی، حل اختلافات مالی-حقوقی است. این اختلافات گاهی بین دو شریک است بر سر سهم هر شریک از سود/زیان شراکت، گاهی بین دو طرف یک قرارداد، بر سر اینکه آیا قرارداد نقض شده یا نه و چه کسی چه اندازه مقصر است، گاهی بین مشتری و شرکت فروشنده است بر سر شرایط ضمانت و حتی گاهی هم در اختلافات زن و شوهر است بر سر تعیین درآمد در دسترس برای حمایت از کودک یا تقسیم منصفانهی دارایی خانواده در هنگام طلاق. حسابداران قانونی اغلب در ادعاهای قصور حرفهای به ارزیابی و اظهارنظر میپردازند.
کار حسابرسان قانونی محدود به جنبههای مالی نیست و با توجه به تواناییهای چندجانبه شان وارد جنبههای دیگر مانند حسابرسی کارایی و اثربخشی هم میشوند.
تاریخچه
شکلهایی از حسابرسی قانونی از گذشتههای دور وجود داشته است از همان زمانی که بین دو نفر روستایی اختلافی پیش میآمد و به یک ریش سفید ده مراجعه میکردند آن ریش سفید در واقع نقش یک حسابرس قانونی در زمان ما را ایفا میکرده است. همچنین افرادی که به عنوان کارشناس دادگستری فعالیت میکنند و برای دادگاه شواهد تخصصی گرداوری میکنند در واقع به نوعی کار حسابرسی قانونی را انجام میدهند.
قابلیت اجرا در ایران
نخست باید این فرهنگ در مردم ایجاد شود که در مشکلات حقوقی خود به وکیل و کارشناس مربوط مراجعه کنند. حسابدار قانونی میتواند با توجه به تخصصش بسیاری از اختلافات را در بیرون از دادگاه حل و فصل کند.
باتشکر فراوان.عالی